Robotların
"yapay zekâsı"
sizi
yeryüzü cennetine taşır mı?
Fikret
Başkaya
Robotlar, insanın
bazı özelliklerini taklit edebilen makinalar. Robot kavramı ilk defa Çek
yazar-dramaturg, Karel Capek tarafından bir bilim-kurgu oyununda [1920] kullanılıyor.
Slavca rabota'dan türeme ve eski
[kadim] Slavca'da angarya, serf anlamına
geliyor. Yapay zeka Batı'da önemli bir ilgi, kaygı ve tartışma konusu olsa da, bizde
sıra öyle şeylere pek gelmiyor. Şeytanla mücadele, kadınların nasıl giyineceği,
kız çocuklarının ne zaman evleneceği... gibi önemli konulardan yapay zekaya, robotlara bir türlü sıra
gelmiyor...
Robotlar, yapay zeka aslında kapitalizmin
ürettiği/kapitalizmi üreten teknolojinin ulaştığı son aşamadan başkası değil. Kapitalizm
teknikçi bir üretim tarzı. Üretim, vahşi/yıkıcı bir rekabet ortamında
gerçekleşiyor. Her bir kapitalist veya kapitalist işletme, rekabetçi konumunu
korumak, yarışta kalabilmek, için her seferinde en ileri üretim tekniklerini kullanmak,
sermayesini büyütmek zorunda. Aksi halde toplam artı-değerden yeterli payı
kapamaz ve yarışın dışına itilir. Başka türlü ifade edersek, kapitalizm
dahilinde teknoloji, münhasıran kâr etmenin ve kârı büyütmenin hizmetindedir...
İnsanlar daha az zahmetle, daha az çalışarak, daha kolay üretsinler, rahat yaşasınlar
diye üretilmiyor. Kapitalist sınıfın her seferinde daha çok zenginliğe el
koyması için peydahlanıyor ve kullanılıyor. Modern teknoloji harikalar yaratırken, insanlığın ve
uygarlığın tehlikeli bir eşiğe gelip-dayanması, bu temelli çelişkinin/bu saçmalığın
bir sonucudur...