“BİLİM FELSEFESİ (Kısa Bir Giriş)”
Dr. Halit Suiçmez (yazar, iktisatçı)
Bilimin ne olduğunu
ortaya koymaya çalışır.
Bilime
felsefeyle bakmak söz konusudur.
Bir şeyin
felsefesini yapmak, onun özünü konuşmaktır.
Atalay Girgin’in
deyimiyle; “…felsefeyle bakmak, …onun, yani nesne kılınanın neliği ve
gerçekliğini de ortaya koymak demektir…”(Atalay Girgin, Edebiyat Nedir Kİ, Dorlion Yayınları,1. Baskı, Ağustos 2019, s.67)
Bilimin neliği
ve gerçekliği üzerine düşünmek, düşlemek, araştırmak, yazmak, konuşmak,
değerlendirmek..
Bilimsel kuramın
özgül yapısını, bilimsel yöntemin anlamını, bilimsel bilgiyi bilimsel olmayan
bilgilerden ayıran ölçütleri, bilimin gelişimini, bilimin konumu-gelişimi ve iç
yapısını değerlendiren, bunu kuramsal olarak ortaya çıkarmaya çalışan
felsefenin bir alt bölümüdür.
Bilim
felsefecileri her iki alanda da yer alırlar, hem bilim hem de felsefe alanında.
Başlangıçta
bilim, felsefe içinde yer almıştır.
Filozoflar aynı
anda bilim insanlarıydılar.
Aristo Fizik’i ve
Metafizik’i yazarak bunun bir örneğini vermiştir.
Zaman içinde
bilimler felsefeden özerkleşip, bağımsızlaştılar, uzmanlaştılar. Önce doğa
bilimleri, sonra da sosyal bilimler ayrıştı.
Ama yine de
bilimin felsefeyle ilişkisi devam etti ve hiç bitmeyecek.
Bilim
felsefesine ilişkin metinler Aristo’dan
başlayıp sürmüştür.
Temel
incelemeler olarak, Bacon, Descartes(Metot Üzerine Konuşma), Newton(Felsefi Akıl Yürütmenin
Kuralları)’un yazılarını öncü klasik metinler diye alabiliriz. 20.yüzyıldan sonra
tamamen kapsamlı ve özerk bir bölüm olmuştur.
19.yüzyılın son
çeyreğinden itibaren bilimin ilkelerinde değişimler görüldü.
Bilimsel bir
gelişme olarak Kuantum fiziği bazı
kuramsal sorunları getirdi. Ve 1960’lardan itibaren bilim felsefesi güncellik
kazandı.
İki ilke çelişir
durumdaydı, nedensellik ile belirsizlik..
Bu dönemde Popper, Kuhn, Lakatos ve Feyerabend gibi ünlü ve etkili bilim
felsefecilerinin çalışmaları öne geçmeye başlamıştır.
Bilim
Felsefesinde bilimin kendisi felsefenin konusu olmaktadır.
Bilim ile
felsefe her zaman etkileşim içindedir.
Bilim felsefesi,
bilimin kendi niteliği ve anlamı üzerine, felsefenin kuramsal çalışmalarını ortaya
koyar.
Bilim hakkında felsefe ne söyler, işte budur konu.
