BİRGÜN Gazetesi’nden Serbay Mansuroğlu’nun Soruları ve Yanıtlar:
Umudu Yeşertmek Hâlâ Mümkün!
1-Öğretmenlik 21.
YY.'da artık sadece öğrenciye bilginin aktarıldığı bir meslek mi?
-
Sorunu genelliği temelinde düşünecek olursak, daha başta şunu belirtmek
gerek: Öğretmenlik her çağda, içeriği, niteliği ne olursa olsun, öğrenciye
bilgi aktaran bir meslek olmuştur. Bilgi aktarmayan bir eğitim-öğretim olmaz.
Öğretmen, bile isteye kendi seçimiyle ya da zorunlu olarak karşısına gelen/getirilen
öğrenciye, genelde varlığın özelde ise konusuyla ilgili nesnenin dününe ait
bilgiyi aktarır. Çünkü bilgi, diyalektik bir biçimde düşünürseniz, ne zaman
elde edilmiş ya da ortaya konmuş olursa olsun, varlığın-nesnenin dününe,
geçmişine aittir. Günümüzde eğitime ve öğretmenliğe ilişkin sorunu bilgi aktarımı
temelinde ele almak ya da ortaya koymak bir yanılsamadır. Bundan dolayı buna
takılmamak gerekir. Bugün yaşadığımız sorun öğretmenin ve öğretmenliğin bilgi aktarıcısı
olma niteliğinde değildir. Aksine, özellikle sistemin, hangi çağda olursa
olsun, siyasal-ideolojik aygıtlarının başında gelen sistematik eğitim etkinliği
içerisinde neyin aktarılıp aktarılmayacağına ilişkin insiyatif kullanma yetisi
ve becerisinin her geçen gün öğretmenin elinden alınmasıdır.
Bir başka deyişle
de çok farklı saik ve kaygılar altında öğretmenin bu yeti, beceri ve insiyatifi
kullanmaktan kaçınması, etliye sütlüye bulaşmak istemeyen, “sallabaşını al
maaşını” anlayışına yönelmesidir. Elbette bunun, öğretmenin içerisinde yaşadığı
toplumsal koşullardan, sendikal mücadele ve örgütlenmeye, sistemle kurduğu
ilişkinin siyasal-ideolojik niteliği ve biçimine dek sorgulanması gereken
birçok nedeni olabilir. Ancak bu durum, dünya görüşü, etnik kökeni, inancı,
sendikası farklı olsa bile her kesimden öğretmenin, sistemin aymaz bir
hizmetkârına, gönülsüz ya da “gönüllü kul”una dönüşmesine neden olmuştur. Oysa
hangi koşullar altında olursa olsun, öğretmen çok farklı şeyler yapabilir.
Başta, kendisinden öğrenciye aktarması istenen bilgiyi hem kendisi
sorgulayabilir hem de öğrenciye sorgulatabilir. İkincisi, ders kitaplarındaki
bilgiden hareketle toplumsal gerçekliğin farklı boyutları ve alanları arasında
sorgulayıcı ve eleştirel düşünmeyi teşvik edici bağlar kurdurtabilir. Bunlara
bağlı bir biçimde öğrenciyi araştırmaya, toplumsal gerçekliği olabildiğince
bütünsel anlamda kavramaya, farklı alanlar arasında bağlantılar kurmaya
yöneltebilir. Elbette bunlar zordur. Ne var ki bunlar yapılmadığında ve kolay
olan tercih edildiğinde, öğretmenlik yalnızca bilgi aktarılması gereken bir
mesleğe dönüşür. Öğretmen de işi bilgi aktarmakla sınırlı bir özne/nesneye…
Sistemin istediği “iyi”, “başarılı” öğretmen de budur zaten. Ondan istenen,
okulda ve özellikle de sınıfta, öğrencinin karşısında, kendi aklıyla düşünen
soran, sorgulayan, eleştirel değerlendirmeler yapan, çok yönlü ve çok boyutlu
bakan biri olması değil, konusuyla ilgili ve ders kitaplarında belirtilen ve
‘uygun görülen’ bilgileri uygun bir biçimde öğrenciye aktarmasıdır. Öğretmenliğin, bilgi aktarımı, sormaya,
sorgulamaya, eleştirel düşünme bilinci kazandırmaya yöneltme dışındaki diğer
vasfı ise eğitimdir. Ancak eğitim, ödül ve ceza sistemini gerektirir. Eğitimde
cezalandırmanın kabulü ise nerede başlayıp nerede duracağı bilinmeyen bir
sürece kapı aralamaktır. Cezalandırmanın eski dozajını yitirmesi ve giderek
eğitimde telaffuz edilmez hale dönüşmesi olumlu bir gelişmedir. Bu süreç her
geçen gün başta öğretmenler olmak üzere okul idarelerini salt denetleyene
–hatta uzaktan denetleyene- dönüştürüyor olsa da bundan yakınmamak gerekir.
Sorun olarak algılanması ve itiraz edilmesi gereken, öğrenciye aktarılacak
bilginin niteliği, içeriği ve işlevidir. Bu bilginin niteliği ve içeriğinin ne
olması ve nasıl öğretilmesi gerektiğine ilişkin veli-öğrenci ve öğretmenin
belirleme ve denetleme hakkının talep edilmesi ve bunun bilince çıkarılmasıdır.
Eğitim öğrenim hakkı, bu hizmeti düzenleyenin kendi istediğini, kendi siyasal
ve ideolojik kabulleri doğrultusunda yapabilme hakkı demek değildir.
2-Öğretmenlik mesleği
bir dönüşümden geçti, geçiyor? Nasıl bir dönüşüm bu?
