DEPREM BÖLGESİ İLLERİ ve Türkiye'de İşgücü Verimliliği

 

Türkiye’de 10 İlin Sosyo-Ekonomik Gelişmesi

ve Türkiye’nin İşgücü Verimliliği

Halit Suiçmez

Türkiye'de beş yıllık kalkınma planları yapılmaktadır.

Bu planlarda bazı temel hedefler ortaya konulmaktadır.  Ülkenin ve toplumun genel kalkınmasının yanı sıra bu hedeflere bağlı olarak  bölgelerin, il ve ilçelerin, yörelerin de “dengeli gelişmesi” hedeflenmektedir.

Bu hedeflere varabilmek için de illerin sosyo –ekonomik değişmelerinin ortaya konulması amaçlanmaktadır.

Bu çalışmalarda amaç kamusal ve özel kaynakların doğru yönlendirilmesine ilişkin politikaların belirlenmesine katkı vermektir.

Planlarda, bölgelerarası bütünleşme, sosyal ve ekonomik dengelerin sağlanması, yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, fırsat eşitliği, kültürel gelişme ve katılımcılık ilkelerinin esas alınacağı vurgulanmaktadır.

Gelişme kavramı sadece sayısal büyüme hızı ile değil, bunun yanısıra ekonomik, sosyal, kültürel ve çevresel çok sayıda değişkeni de içeren kapsamlı bir toplumsal çerçevede ele alınmaktadır.

81 ilin kapsandığıDPT araştırmalarında; sosyal (demografik, istihdam, eğitim, sağlık, altyapı, diğer refah) ve ekonomik (imalat, inşaat, tarım, mali) alanlardan seçilen 58 değişken içerilmektedir.

Araştırmada birbiriyle bağımlı olan değişkenlerin kullanılmasına imkan veren gelişmiş bir istatistik tekniği olan temel bileşenler analizi uygulanmıştır. 

Tablo 1; İllerin 81 İl İçindeSosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması                                                       2003                                   2017 Gaziantep                                      19                                      30 Kahramanmaraş                            44                                      58 Adana                                             8                                       27 Adıyaman                                      60                                     66 Hatay                                             27                                      39 Diyarbakır                                     58                                      68 Urfa                                               63                                      73 Kilis                                               54                                     62 Osmaniye                                       47                                      54   Malatya                                          39                                      44

Kaynak; DPT, “İllerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması”, Yayın No: DPT 2671, Mayıs, 2003 ve T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı,“İllerin ve Bölgelerin Sosyo Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması”, Sege 2017

Yukarıdaki Tablo 1’e baktığımızda;

2003 yılından 2017 yılına 10 ilin sosyo-ekonomik gelişmesıralamasında gerileme olduğu gözlenmektedir.

Verimlilik değişkeni ülkelerin hem makro sorunlarının çözümünde hem de toplumsal kalkınma hedeflerinin gerçekleştirilmesinde belirleyici unsurlardan biridir.

Çünkü, sanayideçalışan kişi başına düşen katma değeri ölçmekte ve ülkelerin karşılaştırılmasında en önemli  değişkenlerden birini oluşturmaktadır.

 

Tablo 2’ye baktığımızda;

İşgücü verimliliği sıralamasında Türkiye 121 ülke içerisinde 2005  yılında 36. sırada iken, 2012 de 43. sıraya düşmüştür.

 

2005-2012 döneminde düzenli bir düşüş eğilimi yaşanmıştır.

Bu durumun iki sebepten kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir.  Birincisi  2008-2009  yıllarında  yaşanan küresel ekonomik kriz, ikincisi

de  bu  krize  bağlı  olarak,  dünya  piyasalarından  Türkiye’ye  gelen  sabit  sermaye yatırımlarındaki  azalmalardır.  Bu  nedenlerden  dolayı  2011  yılından  sonra  Türkiye’de büyüme hızı önemli ölçüde düşmüştür.

 

Tablo 2; Türkiye’nin 121 ülke içinde İşgücü Verimliliği Sıralaması

2005       2006      2007     2008    2009    2010     2011     2012

Sıra;     36           37          39          39         40        40         42          43

Kaynak; Dr. Dursun Balkan, Dr. Halit Suiçmez, Türkiye ve Dünyada İşgücü Verimliliğinin Karşılaştırmalı Analizi, Verimlilik Dergisi, 2017/1, s.23

 

Yukarıda belirtilen araştırmalarda da ortaya konulduğu gibi, ülkemizin bir bölgesinde yer alan 10 ilimizin sosyo-ekonomik gelişme endeksinde bir düşüş gerçekleşmiş, yine 2005-2012 döneminde ülke genelindeki emek üretkenliğinde küresel sıralamada belirli ölçüde bir gerileme yaşanmıştır.

 

Bu sorunları aşmak ve ülke potansiyelini geliştirmek için; başta insani varlıklarımızı tam ve doğru değerlendirmek, doğal, parasal, mekansal, toplumsal  kaynaklarımızı üretken alanlara yönlendirmek şarttır.

 

Bunun için de genel planlama ve üretkenlik kavramlarının öncülüğünde toplumsal katılımı güçlendirerek çalışmak çok önemli olacaktır.