Atalay GİRGİN
Siyaset Ontolojisi Açısından Türkiye Cumhuriyeti
l
Her tekil varlığın bir başlangıcı olduğu gibi bir sonu da vardır. Her yeni devlet, varolanlara katılan yeni bir siyasal varolandır. Dahası her devlet, hatta her siyasal örgüt açık ya da örtük paradigmalarıyla birlikte arz-ı endam eder. Onları bir diğerinden ya da bir öncekinden ayıran paradigmalarıdır. Bu paradigmaları temelinde, temel siyasal metinlerini, söylemlerini, kurumlarını oluşturup devraldıkları kurumları da reorganize edip yeniden biçimlendirmeleridir. Türkiye Cumhuriyeti de, Osmanlı’nın bakiyesi olan topraklar üzerinde kurulmuş olan ve varolanlara katılan yeni bir siyasal varolan, yeni bir siyasal varlıktır.
Siyaset ontolojisi1 açısından, bu yeni varolanın da bir sonu vardır. Hiçbir devlet kurucusu ve sonraki yıllarda devlet yöneticisi olanlar, dahası bu devletin kurucu ideolojisiyle kaim insanlar, söz konusu devletin bir sonunun olduğunu ne kabul etmek ne de bunu düşünmek isterler; bunu kadir-i mutlak sayarlar. Ancak bu durum, tarihsel ve güncel anlamda gerçekliği de gerçekliğin hakikatini de yok etmeye yetmez. İnsanlar gibi, varolanlara katılan yeni varolanlar olarak devletler de içerisinde doğdukları toplumsal, tarihsel, kültürel koşulların damgasını taşırlar. Ekonomik, sosyal, siyasal, askeri ve sınıfsal anlamda dünya, bölge ve ülke dinamiklerinin güçler dengesi temelinde bazen karşılıklı etkileşim bazen de zorlayıcı, biçimlendirici ve tek taraflı ilişkiler ağı içerisinde vücut bulurlar. Dolayısıyla paradigmaları da bu koşullar içerisinde şekillenir ve uygulama alanı bulur. Ne var ki, devletlerin de paradigmalarının da bir sonu vardır.
İçerisinde yaşadığı dünya, bölge ve ülke gerçekliğini ve bunun değişimini kavrayabilen devletler ve asıl olarak da onun egemen sınıfı/sınıfları ve onların siyasal ve ideolojik temsilcileri, söz konusu değişime ve değişimin dinamiklerine uygun paradigma değişikliklerini kendiliğinden yapabilme iradesine ve becerisine sahiptir. Ancak Türkiye Cumhuriyeti bu devletlerden biri değildir. Bunun tarihsel, toplumsal, siyasal nedenleri vardır elbette.
1789 Fransız İhtilali’yle bayraklaşan ve ardı sıra gelen dönemde yaygınlaşan ulusçuluk/milliyetçilik dalgası koşullarında ortaya çıkan ulus-devlet sürecine en son katılan devletlerden biridir Türkiye Cumhuriyeti. Osmanlı’nın egemenliği altında bulunan ve onun tebaası, reayası olan bazı toplumlardan bile yaklaşık 50 yıllık bir gecikmeyle, geride kalan topraklar üzerinde kurularak bu sürece katılmıştır. Sürekli toprak kaybeden, neredeyse her cephede yenilen bir devletin, kimi asker ve sivil bürokrat unsurlarının önderliğinde tarih sahnesine çıkmıştır. Osmanlı’nın yaşadığı sürecin travmatik etkisi, yeni toprak kayıpları, bölünme, vb. gibi kaygı ve korkuları tetikleyen bir siyasal-ideolojik paranoyaya dönüşmüştür. Eğitim sistemi aracılığıyla, yeni yetişen genç kuşakları da sarmalına alan bu paranoya, özellikle devletin politika belirleyen ve uygulayan sivil-asker kurumları ve yönetici kadrolarına içselleşmiştir.
Dünya, bölge ve ülke gerçekliğini kavramanın ve gereklerini yapmanın önünde bir set oluşturan bu paranoyada, siyasal şizofreninin tüm belirtilerini görmek de mümkündür. Siyasal şizofrenik bilinç haliyle, bir yandan Adriyatik’ten Çin Seti’ne uzanıverme düşlerine kapılanların, Musul Kerkük’ü alıverme ihtimaline kendini kaptıranların, diğer yandan ise bölünme ve parçalanma kaygısıyla “bir tek çakıltaşı bile vermeyiz”, “Irak’ın toprak bütünlüğü korunmalıdır” diye yırtınanların aynı ya da benzer kişiler ve anlayışlar olması rastlantı değildir. Türkiye Cumhuriyeti, iflas etmiş paradigmasının ve kendisini siyasal şizofrenik bilinç hallerine savuran paranoyasının kilitleyen ve hantallaştıran etkisi altında, dünyada, bölgede ve ülkede eski statünün hükmü tarih olmuşken onun peşinde koşturan, gerçekliği kavrayamadığı ve dahası değiştirmeye kadir bir oyuncu olamadığı için hem papağan misali aynı şeyleri tekrarlayan hem de ABD ile AB arasında, tıpkı “iki cami arasında binamaz” misali gidip gelmektedir. Ne var ki süreç, yani dünyanın, bölgenin ve ülkenin değişen gerçekliği, bununla karşılıklı etkileşim içinde oluşan içsel dinemikleri ve uluslararası güçlerin etkisi Türkiye Cumhuriyeti’ne ve geleneksel ulus devlet siyaseti ve anlayışında ayak direyen yönetici eliti ve kurumlarına rağmen Türkiye Cumhuriyeti’ni hem bölge hem de ülke bazında bu anlayışı aşan paradigmal değişime zorlamaktadır. Günümüzde yaşanan gerilim ve çatışmaların altında yatan en önemli nedenlerden biri, hatta temel olanı budur. Ancak unutulmamalıdır ki, toplumdaki irili ufaklı bir çok kesim bu değişim ihtimaline bile alkış tutsa da, bu değişimin esası, dünya kapitalizminin ve onun egemen sınıflarının ihtiyaçlarından kaynaklanmaktadır. Ne yazık ki, bu doğrultuda yapılacak her şey, insanın insanı sömürüsüne dayanan kapitalist sömürü düzeninin ve onun egemen sınıflarının bekası ve geleceği içindir. Zaten dünyanın neresinde olursa olsun, toplumsal ve siyasal anlamda öznesi işçi sınıfı olmayan her değişim ve yeniden yapılanış için de geçerlidir bu son.
Her tekil varlığın bir başlangıcı olduğu gibi bir sonu da vardır. Her yeni devlet, varolanlara katılan yeni bir siyasal varolandır. Dahası her devlet, hatta her siyasal örgüt açık ya da örtük paradigmalarıyla birlikte arz-ı endam eder. Onları bir diğerinden ya da bir öncekinden ayıran paradigmalarıdır. Bu paradigmaları temelinde, temel siyasal metinlerini, söylemlerini, kurumlarını oluşturup devraldıkları kurumları da reorganize edip yeniden biçimlendirmeleridir. Türkiye Cumhuriyeti de, Osmanlı’nın bakiyesi olan topraklar üzerinde kurulmuş olan ve varolanlara katılan yeni bir siyasal varolan, yeni bir siyasal varlıktır.
Siyaset ontolojisi1 açısından, bu yeni varolanın da bir sonu vardır. Hiçbir devlet kurucusu ve sonraki yıllarda devlet yöneticisi olanlar, dahası bu devletin kurucu ideolojisiyle kaim insanlar, söz konusu devletin bir sonunun olduğunu ne kabul etmek ne de bunu düşünmek isterler; bunu kadir-i mutlak sayarlar. Ancak bu durum, tarihsel ve güncel anlamda gerçekliği de gerçekliğin hakikatini de yok etmeye yetmez. İnsanlar gibi, varolanlara katılan yeni varolanlar olarak devletler de içerisinde doğdukları toplumsal, tarihsel, kültürel koşulların damgasını taşırlar. Ekonomik, sosyal, siyasal, askeri ve sınıfsal anlamda dünya, bölge ve ülke dinamiklerinin güçler dengesi temelinde bazen karşılıklı etkileşim bazen de zorlayıcı, biçimlendirici ve tek taraflı ilişkiler ağı içerisinde vücut bulurlar. Dolayısıyla paradigmaları da bu koşullar içerisinde şekillenir ve uygulama alanı bulur. Ne var ki, devletlerin de paradigmalarının da bir sonu vardır.
İçerisinde yaşadığı dünya, bölge ve ülke gerçekliğini ve bunun değişimini kavrayabilen devletler ve asıl olarak da onun egemen sınıfı/sınıfları ve onların siyasal ve ideolojik temsilcileri, söz konusu değişime ve değişimin dinamiklerine uygun paradigma değişikliklerini kendiliğinden yapabilme iradesine ve becerisine sahiptir. Ancak Türkiye Cumhuriyeti bu devletlerden biri değildir. Bunun tarihsel, toplumsal, siyasal nedenleri vardır elbette.
1789 Fransız İhtilali’yle bayraklaşan ve ardı sıra gelen dönemde yaygınlaşan ulusçuluk/milliyetçilik dalgası koşullarında ortaya çıkan ulus-devlet sürecine en son katılan devletlerden biridir Türkiye Cumhuriyeti. Osmanlı’nın egemenliği altında bulunan ve onun tebaası, reayası olan bazı toplumlardan bile yaklaşık 50 yıllık bir gecikmeyle, geride kalan topraklar üzerinde kurularak bu sürece katılmıştır. Sürekli toprak kaybeden, neredeyse her cephede yenilen bir devletin, kimi asker ve sivil bürokrat unsurlarının önderliğinde tarih sahnesine çıkmıştır. Osmanlı’nın yaşadığı sürecin travmatik etkisi, yeni toprak kayıpları, bölünme, vb. gibi kaygı ve korkuları tetikleyen bir siyasal-ideolojik paranoyaya dönüşmüştür. Eğitim sistemi aracılığıyla, yeni yetişen genç kuşakları da sarmalına alan bu paranoya, özellikle devletin politika belirleyen ve uygulayan sivil-asker kurumları ve yönetici kadrolarına içselleşmiştir.
Dünya, bölge ve ülke gerçekliğini kavramanın ve gereklerini yapmanın önünde bir set oluşturan bu paranoyada, siyasal şizofreninin tüm belirtilerini görmek de mümkündür. Siyasal şizofrenik bilinç haliyle, bir yandan Adriyatik’ten Çin Seti’ne uzanıverme düşlerine kapılanların, Musul Kerkük’ü alıverme ihtimaline kendini kaptıranların, diğer yandan ise bölünme ve parçalanma kaygısıyla “bir tek çakıltaşı bile vermeyiz”, “Irak’ın toprak bütünlüğü korunmalıdır” diye yırtınanların aynı ya da benzer kişiler ve anlayışlar olması rastlantı değildir. Türkiye Cumhuriyeti, iflas etmiş paradigmasının ve kendisini siyasal şizofrenik bilinç hallerine savuran paranoyasının kilitleyen ve hantallaştıran etkisi altında, dünyada, bölgede ve ülkede eski statünün hükmü tarih olmuşken onun peşinde koşturan, gerçekliği kavrayamadığı ve dahası değiştirmeye kadir bir oyuncu olamadığı için hem papağan misali aynı şeyleri tekrarlayan hem de ABD ile AB arasında, tıpkı “iki cami arasında binamaz” misali gidip gelmektedir. Ne var ki süreç, yani dünyanın, bölgenin ve ülkenin değişen gerçekliği, bununla karşılıklı etkileşim içinde oluşan içsel dinemikleri ve uluslararası güçlerin etkisi Türkiye Cumhuriyeti’ne ve geleneksel ulus devlet siyaseti ve anlayışında ayak direyen yönetici eliti ve kurumlarına rağmen Türkiye Cumhuriyeti’ni hem bölge hem de ülke bazında bu anlayışı aşan paradigmal değişime zorlamaktadır. Günümüzde yaşanan gerilim ve çatışmaların altında yatan en önemli nedenlerden biri, hatta temel olanı budur. Ancak unutulmamalıdır ki, toplumdaki irili ufaklı bir çok kesim bu değişim ihtimaline bile alkış tutsa da, bu değişimin esası, dünya kapitalizminin ve onun egemen sınıflarının ihtiyaçlarından kaynaklanmaktadır. Ne yazık ki, bu doğrultuda yapılacak her şey, insanın insanı sömürüsüne dayanan kapitalist sömürü düzeninin ve onun egemen sınıflarının bekası ve geleceği içindir. Zaten dünyanın neresinde olursa olsun, toplumsal ve siyasal anlamda öznesi işçi sınıfı olmayan her değişim ve yeniden yapılanış için de geçerlidir bu son.
ll
Türkiye Cumhuriyeti, tarih sahnesine yeni bir siyasal yapı olarak çıktığı günden bugüne, hem bölge devletleri ve farklı güç odakları, hem de ekonomik, siyasal ve askeri olarak bölgeye yönelik faaliyetler ve hesaplar yapan dünya kapitalizminin asli aktörleri ve kurumları açısından, dönem dönem tartışılır olsa da, önemli, dahası üzerinden atlanıp geçilmesine kolayca karar verilemeyen başat kapitalist devletlerden biridir. Bu devlet, kuruluş dönemi ve sonrasındaki yaklaşık çeyrek yüzyılda, içerisinden çıktığı Osmanlı’ya ilişkin reddiyesini, siyasal ve ideolojik anlamda söylemsel olarak uç boyutlara taşımış olsa da, bir çok alanda onunla sürekliliğini korur. Bu anlamda, Osmanlı’dan devraldığı mirasın içinde, yalnızca Duyun-i Umumi borçları, kimi kurumları, vb. değil, aynı zamanda yenilgiler ve kayıplarla oluşmuş travma da vardır. Bu travmanın etkisiyle şekillenen paranoyasından bir türlü kurtulamadığı için, hamaset nutuklarıyla sınırlı olmanın dışında, bölge nezdinde kendi gerçekliğini ve gücünü kavrayamamış ve ABD başta olmak üzere uluslar arası güçlerin bölgeye dönük politikalarının dönem dönem “gönülsüz” ama “güvenilir müttefik”i olarak kalmaktan öteye geçememiştir. Yaşadığı bu açmazdan kurtulamadığı ve toplumsal gerçeklik tarafından iflas ettirilen -ki aslında baştan kadük bir paradigmadır- paradigmasını, bir deli gömleği misali topluma giydirmekte ısrar ettiği için de, değişen ülke, bölge ve dünya gerçekliğine uygun davranamamıştır. (Elbetteki, dünya kapitalizminin hiyerarşik yapılanması içerisinde ve uluslar arası iş bölümünde kendisine verilen / biçilen rolleri oynamakla malül bir Türkiye’nin bu açmazdan nasıl kurtulup kurtulamayacağı da ayrı bir sorundur.) Sonuçta, Türkiye toplumunun yer altı ve yer üstü zenginlikleriyle birlikte, hem fiili hem de potansiyel gücü kapitalizmin egemen sınıfları ve iflas etmiş paradigmayı geleneksel ulus-devlet siyaseti temelinde sürmeye çalışan asker-sivil kurumları ve yöneticileri için heba edilmiştir. Dahası hala heba edilmektedir. Ama ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel, vb. boyutlarda değişen ve şekillenip büyüyen, gelişen toplumsal dinamikler ekseninde ülke ve bölge gerçekliğine uygun bir paradigma belirlemesi, kapitalizmin sınırları içinde bile olsa, önemli ölçüde bu hebanın önüne geçilmesine olanak sağlayabilirdi.
“Terör” paranoyası ya da "terörist" olmayan kim?
Bir silahlı eylemin “terör” olarak nitelenip nitelenmemesi, insanların nerede durup, nereden nereye baktıklarına, siyasal, toplumsal, sınıfsal, dinsel, vb. seçimlerine göre değişmektedir.
Dün kendi eylemleri “terör” olarak nitelenen birileri, gelişen ve değişen süreçte kendileri bir düzen kurduklarında, kendilerine ve “şu” ya da “bu” oranda kurulu düzenlerine yönelen neredeyse her silahlı eylemi ve onaylamadıkları her muhalefet gösterisini “terör, terör eylemi” olarak niteleyebilmektedirler. Ya da silahlı mücadele yürüten bir siyasal örgüt, kendisine veyahut da fiili ve potansiyel milis güçlerine ve onların içerisinde yaşadıkları toplumsal kesimlere yönelen, kurulu düzenin en küçük bir saldırısını, “provokasyon” veya “terör, devlet terörü” olarak nitelemekte sakınca görmemektedir.
“Terör” kavramının, esas olarak da “devlet terörü” kavramının, siyasal literatüre, devletlerin ( özellikle de Robespier dönemindeki Fransız devletinin) yaptıklarıyla girdiğini unutmadan söylemeliyim ki her iki durumda da “terör” nitelemesi ve bunun kitlelere yaygınlaştırılması oranında da “terör paranoyası” ile esas olarak yaratılan/yaratılmak istenen ve meşruluk kazandırılan/kazandırılmak istenen şudur :
Birincisi, toplumun kendi egemenlik ya da etki alanlarında kalan fiili ve potansiyel kitle üzerinde, ötekinden, yani “terör”den ve “terörist”ten kaynaklandığı varsayılan bir korkuyu genelleştirerek varolana, dolayısıyla kendine, sormadan sorgulamadan, çaresizce bir teslimiyet sağlamak. İkincisi ise kendinin ve yaptıklarının hem seçeneksiz hem de meşru olduğu izlenimini ve bilincini yaratmak.
Bu iki nokta da yanılsamalı bir bilinç halini toplumsallaştırmaya yönelik olsa da, yıllardır şu ya da bu ölçüde etkili olan “iç” veya “dış” “düşman” söylemiyle yönlendirilmiş geniş toplum kesimleri nezdinde, ne yazık ki kabul görmektedir. Bu kabulde, yazılı ve görsel medyanın gücü ve etkisi tartışılmaz bir öneme sahiptir.
Krizin neliği, sürekli kriz yanılsaması ve kriz ihracı…
Yaşanan ya da yaşandığı söylenen ve “kriz” kavramıyla nitelenen sürece temkinli yaklaşmak gerektiğini düşünüyorum.
Bunun nedenlerinden birisi, sürekli olarak krizden söz eden düzen içi ve özellikle de düzen dışı muhalefet kesimlerinin, mevcut durumla birlikte Marx adının da medyada yer almaya başlamasına istinaden, kof ve yersiz, gereksiz bir böbürlenme ve haklılık yanılsamasına kendilerini kaptırmış olmalarıdır. İkincisi ise krizin neliği ve gerçekliği ile ilgilidir. Kriz, neliği anlamında, ister ekonomik, isterse sosyal ve siyasal, isterse top yekun tüm alanlarda olsun, yaşanan sürecin olağan yol ve yöntemlerle, araçlarla yönetilememesine istinaden, gerekli tedbirlerin de alınamaması, alınsa bile bunların uygulanamaması durumudur. Ki sistemin entegrasyon düzeyi gereği, herhangi bir alandaki tekil kriz hali, kaçınılmaz olarak diğer alanları şu ya da bu oranda etkileyecektir.
Mevcut durumda yaşanan / yaşandığı söylenen ise mali alandaki bir krizdir. Dünya kapitalizminin hiyerarşik yapılanması gereği, yapılanmanın üst basamaklarında yaşanan bir kriz, hem toplumsal hem de uluslar arası ölçekte alt basamaklarda yer alanları etkiler; yani kriz bir biçimde ihraç edilir. Alt basamaklarda yer alan ülkelerde yaşanan krizleri ise sistemin egemenleri, uluslar arası kurumları aracılığıyla denetim altına almanın araçlarını devreye sokarak, kendi alanında masseder ki bugüne dek de böyle yapmıştır.
Bugün söz konusu edilende ise, olağan yol ve yöntemlerin tıkanması, araçların işlevsizleşmesi akabinde, ABD başta olmak üzere İngiltere, Almanya, Fransa, vb. devletler kendilerince sitemi işletecek tedbirleri yalnızca almakla kalmamış, aynı zamanda bunları, şimdilik, herhangi bir engellemeye maruz kalmaksızın, belli bir meşruluk temelinde uygulamaya başlamıştır.
Bunları engellemeye, meşruluğu sorgulamaya yönelmesi beklenen kesimler, işçi sınıfı başta olmak üzere toplumun ezilen sömürülen kesimleri ve onların siyasal ve örgütsel önderliğine aday olanlardır. Çünkü hiyerarşinin tepesinde yer alanlar, aldıkları tedbirler ve uygulamalarıyla, mali piyasada yaşanan söz konusu krizin bedelini, faturasını hızlı ya da tedrici bir biçimde, hem egemenlikleri altındaki toplumun ezilen sömürülenlerine hem de hiyerarşinin alt basamaklarında yer alan devletlere ve onların tahakkümü altında bulunan toplumsal sınıflara ödeteceklerdir. Krizin gerçeklik boyutunu da asıl olarak bunlar yaşayacaktır. Bu bilinmeyen, beklenmeyen bir şey de değildir. Ancak şu ana kadar her şey yolunda gitmektedir. Alınan tedbirlerin uygulanabiliyor olması, şimdilik, kriz halini bertaraf etmiştir.
Bu anlamda dünya kapitalizminin egemen kesimlerinin kriz halinin devam ettiğinden ve sürekliliğinden söz edilemez. Eğer bir krizden ve bunun sürekliliğinden söz edeceksek, bu yalnızca dünya-evrensel bir boyutta toplumların ezilen sömürülen kesimleri için geçerlidir ve bu yeni bir şey de değildir zaten. Ancak söz konusu mevcut duruma binaen üzerine düşünülmesi gereken sorun şudur :
Birincisi, bu durumu, dünya kapitalizminin hiyerarşik yapılanması ve dünyanın siyasal olarak yeniden şekillendirilmesi, hatta yeniden bölüşümü noktasında hangi adımların izleyeceği; ikincisi, sürekli kriz söylemiyle malul olmaktan, asli krizleri ıskalayan düzenin siyasal bilinç sınırları dışında yer alan ya da yer aldığı iddiasını taşıyan devrimci, sosyalist, komünist, vb. kesimlerin, dünyanın her yerinde, işçi sınıfı başta olmak üzere, toplumun ezilen sömürülen kesimleriyle birlikte, bu sömürü düzenine karşı ne yapıp yapamayacaklarıdır. Çünkü ikincisi kuvveden fiile dönüşmediği sürece, sürekli kriz edebiyatıyla yatıp kalkanlar, bozuk bir saatin bile günde iki kez doğru zamanı göstermesi gibi, egemenlerin arada sırada galebe çalan gerçek kriz anlarında, “Bildik! Bildik!” diye boş boş böbürlenmekten öteye geçemeden ömürlerini tüketeceklerdir. Oysa yapılması gereken, dünyanın, kapitalizmin egemenliği altında, nesnel olarak sosyalizm için, sosyalist / proleter bir devrim için olgunlaşmışlığını öznellikle taçlandırıp devrimin sürekliliği temelinde, kapitalist sömürü düzenini egemen sınıfları ve kurumlarıyla birlikte “asar-ı atika” müzesine göndermenin koşullarını yaratacak yapılanışı yaratmaktır.
Emperyalizm ve kapitalizmle “barış içinde bir arada yaşama” yanılsaması aşılmalıdır!
Kapitalizme, emperyalizme karşı olduğunu söyleyip, onunla “barış içinde bir arada yaşama”, hatta onun kurumlarından medet uman, adalet bekleyen her tür anlayışı yadsımayı gerektiren bir proje. Ki bu hem yapısal hem de siyasal ve ideolojik anlamda, kapitalizme karşı mücadelenin önderliğine apriori olarak adaylığını ilan eden tüm kesimlerin, daha bugünden hem burjuvaziden ve onun kurumlarından her düzeyde bağımsızlığını, hem de etik bir tutarlılığa sahip olmalarını gerektirir.
Bir yandan emperyalizme, kapitalizme ve onun egemen sınıflarına karşı mücadeleden söz edip, diğer yandan A devletine karşı B devletiyle ve onun değişik düzeylerdeki kesimleri ve kurumlarıyla işbirliği içinde olmanın ne etik ne de siyasal ve örgütsel anlamda iler tutar bir yanı vardır. Dahası bu kendini nakzetmenin dışında, siyasal ve örgütsel olarak sözcüsü olunduğu iddia olunan kesimler arasında güvensizlik tohumlarını yeşertip güçlendirmekten öte bir değere de sahip değildir. Böylesi davranışlara, eğilimlere ilişkin zevahiri kurtaran açıklamalar yapılsa da bunlar yalnızca günü kurtarmakla sınırlıdır. Gün de zevahir de kurtulur belki, ama ya yarın…?
Bundan dolayı, insanın insanı sömürüsünün tarihsel ve toplumsal koşulları ortadan kaldırılmadığı sürece, hem kapitalizme ve emperyalizme karşı olup hem de onunla “barış içinde bir arada yaşama”k kabul edilemez. Çünkü bu koşullarda barış yalnızca bir yanılsamadır. Dolayısıyla kapitalizmi yadsıyan yeni bir toplum projesi, bu sitemle her düzeyde top yekun bir savaş ve devrimin sürekliliği temelinde olanaklıdır.
Kürt sorununa kapitalizm altında bir çözüm projesi : Demokratik Cumhuriyet
Öncelikle belirtmeliyim ki, “Demokratik Cumhuriyet projesi” kapitalizmin sınırları içerisinde yer alan bir yaklaşımdır. Özellikle Kürt sorununu çözme ve Türkiye toplumu nezdinde göreli bir toplumsal mutabakat sağlamada, sistem açısından işlevsel bir niteliğe sahiptir.
Ne var ki, hem devletin etkili ve yetkili bazı kurumları ve kimi yöneticileri, dahası siyasal körlükle malul bazı siyasal partileri ve bu partilerin asli aktörleri, hem “bölünme, parçalanma” paranoyasından ve hamasetten kurtulamadıkları hem de kendi hamasetlerine başkalarından önce inanmaya amade oldukları için bu öneriyi her geçen gün heba edip tüketmektedirler. Öte yandan “Demokratik Cumhuriyet projesi”ne bilinçli ya da bilinçsizce alkış tutanlar da, buna ilişkin abartılı ve gereksiz bir beklenti yaratmaktadırlar. Evet! “Demokratik Cumhuriyet” önerisi, Kürt sorununun çözümü ve Türkiye toplumu nezdinde önemli ve etkili bir toplumsal mutabakat yaratılmasının, doğmasının kapısını, hem de ardına kadar açabilecek bir niteliğe sahiptir. Ama hiç kimse aklından çıkarmasın ve unutmasın ki, kapitalizmin altında ve burjuvazinin egemenliğinde. Dolayısıyla, bu projenin kuvveden fiile dönüşmesi, en iyi ihtimalle, Kürdüyle Türküyle ‘barışık’ kapitalist bir Türkiye Cumhuriyeti devletinin ve onun egemen sınıflarının yöneticileri arasına birilerinin adlarını, açık kimlikleriyle ve herhangi bir kaygıya kapılmadan yazdırmanın yolunu açacaktır. Bu da bir şeydir, hatta oldukça önemli bir şey… Ama daha ötesi değil.
* Felsefe Öğretmeni; http://atalaygirgin.blogspot.com/
1 Bu kavramlaştırma birilerine yabancı gelebilir ya da literatürde bunun yerinin olmadığını düşünenler olabilir. Ancak, Siyaset ontolojisi, İsmail Tunalı’nın “Sanat Ontolojisi”nden ve Hartman’ın “yeni ontoloji”sinden de etkilenerek ileri sürdüğüm bir felsefi yaklaşımdır. Siyaset ontolojisi, siyaset felsefesinin de temelini teşkil eden / etmesi gereken bir alandır. Konusu siyasal yapılardır. Siyaset ontolojisi açısından her siyasal yapı, fiili ya da potansiyel anlamda varolanlara katılan yeni varolanlardır. Ne denli başat bir niteliğe bürünürlerse bürünsünler, her daim tekil birer varolan olarak bir başlangıca ve sona sahiptirler. Bu başlangıç ve son arasında, aynı adla varlıkta kalış süreçleri kendilerini değişen gerçekliğe bağlı olarak değiştirme dönüştürme yetenek ve becerilerine bağlıdır. Bunu da asıl olarak koşullara uygun paradigmal değişikliklerle gerçekleştirebilirler. Çünkü her siyasal yapı, asıl olarak da bir siyasal varolan niteliğine haiz her devlet paradigmalarıyla birlikte vardır. Bu dipnotta, bu konuyu uzatmak istemiyorum. Çünkü üzerine bağımsız ve kapsamlı bir çalışmayı gerektirecek denli öneme sahiptir.
Türkiye Cumhuriyeti, tarih sahnesine yeni bir siyasal yapı olarak çıktığı günden bugüne, hem bölge devletleri ve farklı güç odakları, hem de ekonomik, siyasal ve askeri olarak bölgeye yönelik faaliyetler ve hesaplar yapan dünya kapitalizminin asli aktörleri ve kurumları açısından, dönem dönem tartışılır olsa da, önemli, dahası üzerinden atlanıp geçilmesine kolayca karar verilemeyen başat kapitalist devletlerden biridir. Bu devlet, kuruluş dönemi ve sonrasındaki yaklaşık çeyrek yüzyılda, içerisinden çıktığı Osmanlı’ya ilişkin reddiyesini, siyasal ve ideolojik anlamda söylemsel olarak uç boyutlara taşımış olsa da, bir çok alanda onunla sürekliliğini korur. Bu anlamda, Osmanlı’dan devraldığı mirasın içinde, yalnızca Duyun-i Umumi borçları, kimi kurumları, vb. değil, aynı zamanda yenilgiler ve kayıplarla oluşmuş travma da vardır. Bu travmanın etkisiyle şekillenen paranoyasından bir türlü kurtulamadığı için, hamaset nutuklarıyla sınırlı olmanın dışında, bölge nezdinde kendi gerçekliğini ve gücünü kavrayamamış ve ABD başta olmak üzere uluslar arası güçlerin bölgeye dönük politikalarının dönem dönem “gönülsüz” ama “güvenilir müttefik”i olarak kalmaktan öteye geçememiştir. Yaşadığı bu açmazdan kurtulamadığı ve toplumsal gerçeklik tarafından iflas ettirilen -ki aslında baştan kadük bir paradigmadır- paradigmasını, bir deli gömleği misali topluma giydirmekte ısrar ettiği için de, değişen ülke, bölge ve dünya gerçekliğine uygun davranamamıştır. (Elbetteki, dünya kapitalizminin hiyerarşik yapılanması içerisinde ve uluslar arası iş bölümünde kendisine verilen / biçilen rolleri oynamakla malül bir Türkiye’nin bu açmazdan nasıl kurtulup kurtulamayacağı da ayrı bir sorundur.) Sonuçta, Türkiye toplumunun yer altı ve yer üstü zenginlikleriyle birlikte, hem fiili hem de potansiyel gücü kapitalizmin egemen sınıfları ve iflas etmiş paradigmayı geleneksel ulus-devlet siyaseti temelinde sürmeye çalışan asker-sivil kurumları ve yöneticileri için heba edilmiştir. Dahası hala heba edilmektedir. Ama ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel, vb. boyutlarda değişen ve şekillenip büyüyen, gelişen toplumsal dinamikler ekseninde ülke ve bölge gerçekliğine uygun bir paradigma belirlemesi, kapitalizmin sınırları içinde bile olsa, önemli ölçüde bu hebanın önüne geçilmesine olanak sağlayabilirdi.
“Terör” paranoyası ya da "terörist" olmayan kim?
Bir silahlı eylemin “terör” olarak nitelenip nitelenmemesi, insanların nerede durup, nereden nereye baktıklarına, siyasal, toplumsal, sınıfsal, dinsel, vb. seçimlerine göre değişmektedir.
Dün kendi eylemleri “terör” olarak nitelenen birileri, gelişen ve değişen süreçte kendileri bir düzen kurduklarında, kendilerine ve “şu” ya da “bu” oranda kurulu düzenlerine yönelen neredeyse her silahlı eylemi ve onaylamadıkları her muhalefet gösterisini “terör, terör eylemi” olarak niteleyebilmektedirler. Ya da silahlı mücadele yürüten bir siyasal örgüt, kendisine veyahut da fiili ve potansiyel milis güçlerine ve onların içerisinde yaşadıkları toplumsal kesimlere yönelen, kurulu düzenin en küçük bir saldırısını, “provokasyon” veya “terör, devlet terörü” olarak nitelemekte sakınca görmemektedir.
“Terör” kavramının, esas olarak da “devlet terörü” kavramının, siyasal literatüre, devletlerin ( özellikle de Robespier dönemindeki Fransız devletinin) yaptıklarıyla girdiğini unutmadan söylemeliyim ki her iki durumda da “terör” nitelemesi ve bunun kitlelere yaygınlaştırılması oranında da “terör paranoyası” ile esas olarak yaratılan/yaratılmak istenen ve meşruluk kazandırılan/kazandırılmak istenen şudur :
Birincisi, toplumun kendi egemenlik ya da etki alanlarında kalan fiili ve potansiyel kitle üzerinde, ötekinden, yani “terör”den ve “terörist”ten kaynaklandığı varsayılan bir korkuyu genelleştirerek varolana, dolayısıyla kendine, sormadan sorgulamadan, çaresizce bir teslimiyet sağlamak. İkincisi ise kendinin ve yaptıklarının hem seçeneksiz hem de meşru olduğu izlenimini ve bilincini yaratmak.
Bu iki nokta da yanılsamalı bir bilinç halini toplumsallaştırmaya yönelik olsa da, yıllardır şu ya da bu ölçüde etkili olan “iç” veya “dış” “düşman” söylemiyle yönlendirilmiş geniş toplum kesimleri nezdinde, ne yazık ki kabul görmektedir. Bu kabulde, yazılı ve görsel medyanın gücü ve etkisi tartışılmaz bir öneme sahiptir.
Krizin neliği, sürekli kriz yanılsaması ve kriz ihracı…
Yaşanan ya da yaşandığı söylenen ve “kriz” kavramıyla nitelenen sürece temkinli yaklaşmak gerektiğini düşünüyorum.
Bunun nedenlerinden birisi, sürekli olarak krizden söz eden düzen içi ve özellikle de düzen dışı muhalefet kesimlerinin, mevcut durumla birlikte Marx adının da medyada yer almaya başlamasına istinaden, kof ve yersiz, gereksiz bir böbürlenme ve haklılık yanılsamasına kendilerini kaptırmış olmalarıdır. İkincisi ise krizin neliği ve gerçekliği ile ilgilidir. Kriz, neliği anlamında, ister ekonomik, isterse sosyal ve siyasal, isterse top yekun tüm alanlarda olsun, yaşanan sürecin olağan yol ve yöntemlerle, araçlarla yönetilememesine istinaden, gerekli tedbirlerin de alınamaması, alınsa bile bunların uygulanamaması durumudur. Ki sistemin entegrasyon düzeyi gereği, herhangi bir alandaki tekil kriz hali, kaçınılmaz olarak diğer alanları şu ya da bu oranda etkileyecektir.
Mevcut durumda yaşanan / yaşandığı söylenen ise mali alandaki bir krizdir. Dünya kapitalizminin hiyerarşik yapılanması gereği, yapılanmanın üst basamaklarında yaşanan bir kriz, hem toplumsal hem de uluslar arası ölçekte alt basamaklarda yer alanları etkiler; yani kriz bir biçimde ihraç edilir. Alt basamaklarda yer alan ülkelerde yaşanan krizleri ise sistemin egemenleri, uluslar arası kurumları aracılığıyla denetim altına almanın araçlarını devreye sokarak, kendi alanında masseder ki bugüne dek de böyle yapmıştır.
Bugün söz konusu edilende ise, olağan yol ve yöntemlerin tıkanması, araçların işlevsizleşmesi akabinde, ABD başta olmak üzere İngiltere, Almanya, Fransa, vb. devletler kendilerince sitemi işletecek tedbirleri yalnızca almakla kalmamış, aynı zamanda bunları, şimdilik, herhangi bir engellemeye maruz kalmaksızın, belli bir meşruluk temelinde uygulamaya başlamıştır.
Bunları engellemeye, meşruluğu sorgulamaya yönelmesi beklenen kesimler, işçi sınıfı başta olmak üzere toplumun ezilen sömürülen kesimleri ve onların siyasal ve örgütsel önderliğine aday olanlardır. Çünkü hiyerarşinin tepesinde yer alanlar, aldıkları tedbirler ve uygulamalarıyla, mali piyasada yaşanan söz konusu krizin bedelini, faturasını hızlı ya da tedrici bir biçimde, hem egemenlikleri altındaki toplumun ezilen sömürülenlerine hem de hiyerarşinin alt basamaklarında yer alan devletlere ve onların tahakkümü altında bulunan toplumsal sınıflara ödeteceklerdir. Krizin gerçeklik boyutunu da asıl olarak bunlar yaşayacaktır. Bu bilinmeyen, beklenmeyen bir şey de değildir. Ancak şu ana kadar her şey yolunda gitmektedir. Alınan tedbirlerin uygulanabiliyor olması, şimdilik, kriz halini bertaraf etmiştir.
Bu anlamda dünya kapitalizminin egemen kesimlerinin kriz halinin devam ettiğinden ve sürekliliğinden söz edilemez. Eğer bir krizden ve bunun sürekliliğinden söz edeceksek, bu yalnızca dünya-evrensel bir boyutta toplumların ezilen sömürülen kesimleri için geçerlidir ve bu yeni bir şey de değildir zaten. Ancak söz konusu mevcut duruma binaen üzerine düşünülmesi gereken sorun şudur :
Birincisi, bu durumu, dünya kapitalizminin hiyerarşik yapılanması ve dünyanın siyasal olarak yeniden şekillendirilmesi, hatta yeniden bölüşümü noktasında hangi adımların izleyeceği; ikincisi, sürekli kriz söylemiyle malul olmaktan, asli krizleri ıskalayan düzenin siyasal bilinç sınırları dışında yer alan ya da yer aldığı iddiasını taşıyan devrimci, sosyalist, komünist, vb. kesimlerin, dünyanın her yerinde, işçi sınıfı başta olmak üzere, toplumun ezilen sömürülen kesimleriyle birlikte, bu sömürü düzenine karşı ne yapıp yapamayacaklarıdır. Çünkü ikincisi kuvveden fiile dönüşmediği sürece, sürekli kriz edebiyatıyla yatıp kalkanlar, bozuk bir saatin bile günde iki kez doğru zamanı göstermesi gibi, egemenlerin arada sırada galebe çalan gerçek kriz anlarında, “Bildik! Bildik!” diye boş boş böbürlenmekten öteye geçemeden ömürlerini tüketeceklerdir. Oysa yapılması gereken, dünyanın, kapitalizmin egemenliği altında, nesnel olarak sosyalizm için, sosyalist / proleter bir devrim için olgunlaşmışlığını öznellikle taçlandırıp devrimin sürekliliği temelinde, kapitalist sömürü düzenini egemen sınıfları ve kurumlarıyla birlikte “asar-ı atika” müzesine göndermenin koşullarını yaratacak yapılanışı yaratmaktır.
Emperyalizm ve kapitalizmle “barış içinde bir arada yaşama” yanılsaması aşılmalıdır!
Kapitalizme, emperyalizme karşı olduğunu söyleyip, onunla “barış içinde bir arada yaşama”, hatta onun kurumlarından medet uman, adalet bekleyen her tür anlayışı yadsımayı gerektiren bir proje. Ki bu hem yapısal hem de siyasal ve ideolojik anlamda, kapitalizme karşı mücadelenin önderliğine apriori olarak adaylığını ilan eden tüm kesimlerin, daha bugünden hem burjuvaziden ve onun kurumlarından her düzeyde bağımsızlığını, hem de etik bir tutarlılığa sahip olmalarını gerektirir.
Bir yandan emperyalizme, kapitalizme ve onun egemen sınıflarına karşı mücadeleden söz edip, diğer yandan A devletine karşı B devletiyle ve onun değişik düzeylerdeki kesimleri ve kurumlarıyla işbirliği içinde olmanın ne etik ne de siyasal ve örgütsel anlamda iler tutar bir yanı vardır. Dahası bu kendini nakzetmenin dışında, siyasal ve örgütsel olarak sözcüsü olunduğu iddia olunan kesimler arasında güvensizlik tohumlarını yeşertip güçlendirmekten öte bir değere de sahip değildir. Böylesi davranışlara, eğilimlere ilişkin zevahiri kurtaran açıklamalar yapılsa da bunlar yalnızca günü kurtarmakla sınırlıdır. Gün de zevahir de kurtulur belki, ama ya yarın…?
Bundan dolayı, insanın insanı sömürüsünün tarihsel ve toplumsal koşulları ortadan kaldırılmadığı sürece, hem kapitalizme ve emperyalizme karşı olup hem de onunla “barış içinde bir arada yaşama”k kabul edilemez. Çünkü bu koşullarda barış yalnızca bir yanılsamadır. Dolayısıyla kapitalizmi yadsıyan yeni bir toplum projesi, bu sitemle her düzeyde top yekun bir savaş ve devrimin sürekliliği temelinde olanaklıdır.
Kürt sorununa kapitalizm altında bir çözüm projesi : Demokratik Cumhuriyet
Öncelikle belirtmeliyim ki, “Demokratik Cumhuriyet projesi” kapitalizmin sınırları içerisinde yer alan bir yaklaşımdır. Özellikle Kürt sorununu çözme ve Türkiye toplumu nezdinde göreli bir toplumsal mutabakat sağlamada, sistem açısından işlevsel bir niteliğe sahiptir.
Ne var ki, hem devletin etkili ve yetkili bazı kurumları ve kimi yöneticileri, dahası siyasal körlükle malul bazı siyasal partileri ve bu partilerin asli aktörleri, hem “bölünme, parçalanma” paranoyasından ve hamasetten kurtulamadıkları hem de kendi hamasetlerine başkalarından önce inanmaya amade oldukları için bu öneriyi her geçen gün heba edip tüketmektedirler. Öte yandan “Demokratik Cumhuriyet projesi”ne bilinçli ya da bilinçsizce alkış tutanlar da, buna ilişkin abartılı ve gereksiz bir beklenti yaratmaktadırlar. Evet! “Demokratik Cumhuriyet” önerisi, Kürt sorununun çözümü ve Türkiye toplumu nezdinde önemli ve etkili bir toplumsal mutabakat yaratılmasının, doğmasının kapısını, hem de ardına kadar açabilecek bir niteliğe sahiptir. Ama hiç kimse aklından çıkarmasın ve unutmasın ki, kapitalizmin altında ve burjuvazinin egemenliğinde. Dolayısıyla, bu projenin kuvveden fiile dönüşmesi, en iyi ihtimalle, Kürdüyle Türküyle ‘barışık’ kapitalist bir Türkiye Cumhuriyeti devletinin ve onun egemen sınıflarının yöneticileri arasına birilerinin adlarını, açık kimlikleriyle ve herhangi bir kaygıya kapılmadan yazdırmanın yolunu açacaktır. Bu da bir şeydir, hatta oldukça önemli bir şey… Ama daha ötesi değil.
* Felsefe Öğretmeni; http://atalaygirgin.blogspot.com/
1 Bu kavramlaştırma birilerine yabancı gelebilir ya da literatürde bunun yerinin olmadığını düşünenler olabilir. Ancak, Siyaset ontolojisi, İsmail Tunalı’nın “Sanat Ontolojisi”nden ve Hartman’ın “yeni ontoloji”sinden de etkilenerek ileri sürdüğüm bir felsefi yaklaşımdır. Siyaset ontolojisi, siyaset felsefesinin de temelini teşkil eden / etmesi gereken bir alandır. Konusu siyasal yapılardır. Siyaset ontolojisi açısından her siyasal yapı, fiili ya da potansiyel anlamda varolanlara katılan yeni varolanlardır. Ne denli başat bir niteliğe bürünürlerse bürünsünler, her daim tekil birer varolan olarak bir başlangıca ve sona sahiptirler. Bu başlangıç ve son arasında, aynı adla varlıkta kalış süreçleri kendilerini değişen gerçekliğe bağlı olarak değiştirme dönüştürme yetenek ve becerilerine bağlıdır. Bunu da asıl olarak koşullara uygun paradigmal değişikliklerle gerçekleştirebilirler. Çünkü her siyasal yapı, asıl olarak da bir siyasal varolan niteliğine haiz her devlet paradigmalarıyla birlikte vardır. Bu dipnotta, bu konuyu uzatmak istemiyorum. Çünkü üzerine bağımsız ve kapsamlı bir çalışmayı gerektirecek denli öneme sahiptir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder